Spastik kolon, yani irritabl bağırsak sendromu (IBS), bağırsaklarda en sık rastlanan hastalıklardan biridir. Hastalarda kramp tarzında ağrıya, şişkinliğe, gaz ve dışkılama bozukluğuna neden olur. Dışkılama bozukluğu yaşayan hastalarda birkaç gün süren kabızlık ya da ishal görülebilir. Dışkılamada krampla gelen ağrı olmasına rağmen, rahat dışkılama sağlanamaz. Bu rahatsızlığın sebebi tam olarak bilinmediğinden, iyileşmeyi tam olarak sağlayacak bir tedavisi henüz bulunmamaktadır. Bunun nedeni, hastalarda yapılan muayeneler sırasında hastalık belirtilerinin teşhis edilememesidir. Hastalarda büyük rahatsızlığa neden olsa da kanama, kanser gibi ciddi etkilere yol açmaz.

Bu rahatsızlık yapısal bir bozukluk olarak değil, fonksiyonel bir bozukluk olarak değerlendirilir. Hastalarda şikâyetlere rağmen herhangi bir yapısal bozukluk tespit edilememesi ve patolojik bulguya rastlanmaması halinde spastik kolon düşünülmelidir. Bu aşamada doktora gereken bilgiler verilerek, teşhisin doğru yapılması sağlanmalıdır. Hastalık, ciddi hastalıklara neden olmasa da yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Toplumda yaygın görülmesine rağmen, kişilerin bunu bir yaşam biçimi olarak benimsemesinden dolayı tedaviye başvuran hastaların sayısı azdır. Ancak bu hastalarda okul ve iş yaşamını etkileyen, tatillere çıkmalarını engelleyen, sosyal yaşamlarını etkileyen bir durum mevcuttur.

Bu rahatsızlığın nedenleri yapılan araştırmalara göre tam olarak belirlenememiştir. Hastaların tetkiklerinde organik bozukluktan ziyade, fizyolojik, psikolojik ve beslenmeden kaynaklanan nedenler bulunmuştur. Yakınmaların artma sebebi kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte, sindirim bozukluğu yaşanması nedeniyle besinlerin önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunu tetikleyici bazı etkenler şunlardır:

Karın Ağrısı: Kramplar şeklinde ve künt tarzda oluşan karın ağrıları, dalgalar şeklinde gelir. Yemek sonrasında yoğun şekilde yaşanır. Hastada gaz çıkarma ya da tuvalete çıkma halinde rahatlama hissedilir.

Şişkinlik: Hastalarda fazla miktarda gaz olmasa bile, gaz çıkaramadıklarından yakınmalar olur. Yemekten sonra başlayan rahatsızlık, gün içinde bağırsaklardan gelen seslerle ve karındaki sıkışma ile hissedilir.

Bağırsak Alışkanlığında Bozulma: Hastalarda en sık kabızlık ve ishal görülür. Dışkının mukusla kaplı olması da sıkça rastlanır. Bunun sebebi, bağırsak duvarında mukus üreten bezlerin uzun süre bağırsakta kalan dışkıyla temas etmesi sonucu uyarılmasıdır. Bezler daha fazla mukus üretmeye başladıklarından, dışkıda mukus görülür.

Yakınmaların Altında Organik Bir Sebebin Belirlenememesi: Hastalığın en önemli teşhis kriteri budur. Herhangi bir organik sebebe dayanmaz.

Bu belirtilerin dışında, hastalarda dışkılama sonrasında ağrının azalması, dışkılama sayısı ve kıvamında değişiklik, tam boşalamama hissi, sık dışkılama, bulantı gibi sindirimle alakalı belirtiler görülebilir. Sindirim sisteminin dışında ise cinsel ilişkide ağrı duyulması, baş ve sırt ağrısı, nefes darlığı, göğüste ağrı ve çarpıntı, hastanın kendini yorgun hissetmesi ve sinirlilik hali gibi etkiler görülebilir.

Bu rahatsızlığı tamamen iyileştirmek günümüzde mümkün değildir. Uygulanan tedavi ile şikâyetlerin azaltılması ve yenilenmesinin önlenmesi amaçlanır. Hastaların yaşam kalitesini iyileştirecek çalışmalar yapılır. Bağırsaklardaki şişkinliği giderici, duyarlılığı azaltıcı, kabızlığı gideren ilaçlar kullanılır. İlaçların etken maddesi olan trimebutin, spastik kolon belirtilerini ortadan kaldırıcı etki yapar. Bu tedavinin yanında hastaların beslenmesine dikkat etmesi de gerekir. Şikâyetleri artırabilecek süt, kahve, buğday, çavdar, peynir, mısır, yumurta gibi besinler tüketilmemelidir. Yemekler az ve sık yenmeli, öğünler 3 ana öğün yerine bölünerek düzenlenmelidir. Akşam öğünlerinin hafif olmasına dikkat edilmelidir. Öğün atlamamak bağırsak çalışmasını düzenleyici etki yapar. Buna dikkat edilmeli ve her öğünde bir şeyler yemeye özen gösterilmelidir. Su tüketiminin artırılması da kabızlık için yararlı olacaktır. Ayrıca belirtileri tetikleyici stres etkeninden uzak durulmalıdır.