Bağırsak gazı, nitrojen, oksijen, hidrojen, karbondioksit ve metan gazlarından oluşan, genelde kokusuz olan gazlardır. Gazın sadece %1 oranı kokulu olarak çıkar. Bunun sebebi amonyak, uçucu zincir yağ asitleri ve amino asitler, hidrojen sülfürdür. Bağırsaklarda ve sindirim sisteminde oluşan gazlar iki şekilde meydana gelebilir.

Kalın bağırsakta bulunan zararsız bakterilerin sindirilmemiş gıdaları bozması nedeniyle gaz oluşur. Bazı karbonhidratların ve liflerin bağırsaktaki enzimlerin yetersiz olması ya da hiç olmaması sebebiyle sindirilemediği durumlarda, kalın bağırsağa geçen sindirilememiş olan gıdalar, flora adı verilen zararsız bakteriler tarafından bozulur. Böylece az da olsa metan gazı, karbondioksit ve hidrojen açığa çıkar. Bunlar rektum yoluyla dışarıya atılır. Metan gazı oluştuğunda, gaitalar suyun içinde yüzer. Bu gazın neden oluştuğu tam olarak belirlenememiştir. Her gıda insanlarda farklı etkiler yaparak, gaz oluşumuna sebep olabilir. Bunun sebebi kalın bağırsakta bulunan bazı bakterilerin, meydana gelen hidrojeni yok etmesidir.

Yemek yerken ya da içerken yutulan hava gazın oluşma nedenleri arasında yer alır. Sigara içen, hızlı yemek yiyen, takma dişi olan kişilerde daha fazla hava yutulur. Bu gazlar geğirme ile çıkarılabileceği gibi, bir kısmı bağırsaklardan geçerek rektumdan atılabilir. Mide asidinden oluşan gazlar ise ince bağırsakta emilerek, kalın bağırsağa kadar gitmez.

Gazlara en çok karbonhidratlar sebep olur. Yağlı gıdalar ve protein içeren gıdalar, daha az gaz oluşturur. Şekerli gıdalardan ise laktoz, raffinoz, sorbitol ve fruktoz içeriğine sahip olan gıdalar gaz yapar. Bunlardan raffinoz içeren gıdalar fasulye, kuşkonmaz, Brüksel lahanası, lahana gibi sebzeler ve hububatlarda bulunur. Laktoz ise süt ve süt mamullerinde doğal olarak bulunan şekerlerdir. Laktoz emilimi düşük olan kişilerde, özellikle yaşlılarda gaz şikâyetine neden olurlar. Fruktoz enginar, soğan, buğday ve armutta bulunmaktadır. Bazı içeceklerde ise tatlandırıcı olarak bulunur. Sorbitol meyvelerin doğal şekeridir. En çok elma, şeftali, armut ve erikte bulunur. Ayrıca sakızlarda ve diyet ürünlerde tatlandırıcı olarak kullanılır. Bunun yanında nişasta içeren buğday, tatlılar, patates ve mısırda bol miktarda gaz oluşumuna neden olur. Pirinç ise gaza neden olmayan tek nişastadır. Gıdalarda bulunan erimeyen ve eriyen lifler de gaz oluşumunun nedenleri arasında yer alır. Erimeyen lifler daha fazla gaz oluşumuna sebep olur. Eriyebilenler ise sindirilmeden kalın bağırsağa gelerek, burada gaz oluştururlar.

Geğirme: Geğirme fazla hava yutmadan kaynaklanabileceği gibi, kronik gaz sendromu nedeniyle meydana gelebilir. Meganblase gaz sendromu, ağır yemeklerden sonra, midede aşırı oranda şişkinlik meydana gelmesiyle oluşur. Aşırı şişkinlik ve tıkanmayla gelişen durum, kalp krizi belirtilerini gösterebilir. Gaz-bloat sendromunda ise reflü ameliyatları sonrasında oluşur. Domates, soğan ve acılı gıdalar geğirmeyi artırır. Sürekli olarak geğirmek, ülser, safra kesesi taşlarını ve reflü hastalığını düşündürmelidir.

Fazla Gaz Çıkarma: Bu sorunu olan kişiler günde normal sayılan 14 defadan daha fazla gaz çıkarırlar. Bunun nedeni kalın bağırsaklarda fazla sayıda bakteri üretimi ve sindirim bozukluğu olabilir.

Karında Şişkinlik: Karın şişkinliği aşırı gazdan ziyade, bağırsaklardaki bozukluktan oluşur. Bozuk olan bağırsaklarda kasılmalar meydana gelir. Kalın bağırsağın dalak kısmında görülen gaz sıkışması splenik fleksura sendromunu meydana getirir. Karnın üst bölümlerindeki rahatsızlıklar şişkinlik, spazm ve ağrı ile yaşanır.

Karın Ağrısı: Bağırsaklarda gaz oluşumu sonunda karın bölgesinde ağrı oluşabilir. Gazların bağırsakların sol tarafında birikmesi, kalp sorunlarıyla karışabilir. Aşırı gaz apandisit ve safra kesesi ağrılarına benzer ağrılar oluşturabilir.

Gaz şikâyetlerinin altında yatan hastalıkların teşhis edilerek, tedavi edilmesi gerekir. Yenilen gıdaların hangilerinin gaz oluşumuna neden olduğu belirlenir. Bu gıdaların kesilerek, hasta takip edilir. Laktoz emilimini belirlemek için, nefes ve kan testleri uygulanır. Karın şişliği olan hastalarda, karında su miktarına bakılarak, iltihabi hastalıklar incelenir. Yaşı ilerlemiş olan kişiler, bağırsak kanseri yönünden değerlendirilir. Bu durumda kolonoskopi yapılmalıdır.

Hastalıklara bağlı olmayan gazlar, diyetler ve ilaçlarla tedavi edilir. Hastanın fazladan hava yutmasını önlemek için, yemeklerini yavaş yemeleri ve yağsız beslenmesi tavsiye edilir. Gaz yapan gıdalar beslenme listesinden çıkarılır. Kullanılacak ilaçlar bağırsakları çalıştıran ilaçlardır. Hastalıklardan kaynaklanan gaz şikayetleri, altta yatan hastalığın tedavisi ile önlenecektir.